type: ontwerp 2020
werkzaamheden: brugontwerp | esthetische begeleiding
team: ontwerpteam Breda, ODC architecture & studio mars
ism: ingenieursbureau Gemeente Rotterdam, Yvonne Né- kunstwerk- en Lichtvormgevers
opdrachtgever: gemeente Breda
status: opgeleverd zomer 2025
De synergie tussen de landhoofden en de oversteek is van oudsher een duidelijk thema geweest bij de Tolbrug. De oversteek diende overzichtelijk te zijn - er werd tenslotte tol geheven - en de landhoofden voornaam. Deze synergie is vertaald naar een hedendaags ontwerp.
De oversteken over de Mark hebben binnen de stadsgrenzen van Breda ieder hun eigen relevantie, dus hiërarchie. De Tolbrug is, zeker als eerste oeververbinding tussen Breda en haar ommelanden, zowel stedelijk relevant alsook historisch belangwekkend.
De omgeving van de Tolbrug vormt een schakelpunt tussen de formele vormentaal van de Haven en de natuurlijke aanpak van de Nieuwe Mark. Dit schakelpunt heeft een duidelijk eigen karakter, maar vormt wel een continue stedelijke ruimte langs de rivier.
Een ontwerp waarbij de oversteek eenduidig en rank is, rijk gedetailleerd en gericht op beweging. De landhoofden zijn juist robuust en een verbijzondering van de openbare ruimte waar men kan verblijven.
De robuustheid van de landhoofden vindt zijn weerslag in de materialisering. Het steenformaat is fors en wordt in staand verband opgetrokken waarbij enkele koppen iets terug liggen om de verbijzondering te benadrukken. Nestmogelijkheden worden integraal verwerkt binnen de articulatie van de wand
De stenen bestaan grotendeels uit afvalmaterialen en passen mede hierdoor ook goed bij de duurzame ambitie van de Nieuwe Mark. De doorgangen en het lichtelement worden opgebouwd uit gekleurd en bewerkt prefab beton en vormen een complementair palet met de overige materialen. Zodoende wordt het monolithisch karakter van deze landhoofden benadrukt.
Op en nabij de oversteek zijn een aantal verbijzonderingen ingepast in het ontwerp. Deze extra ‘culturele’ laag benadrukt de economische relevantie en rijkdom van de Tolbrug. De elementen zijn uitgevoerd in messing en vormen hierdoor een herkenbaar geheel.
Yvon Né heeft een nieuw gedicht geschreven die de sterke historie in een hedendaags perspectief plaatst. De ‘muntstukken’ als ornament op iedere stijl wijzen de passant op het historisch belang van de brug. Het messing aan de binnenzijde van de stijlen is een impliciete verwijzing naar het ‘buiten’ en ‘binnen’ de stad zijn.
Daarnaast geeft deze extra laag ook een rijkdom aan de brug die past bij haar positie binnen de stad.
